Chính phủ Mỹ liên tục bị kiện về chương trình do thám PRISM

Tính đến ngày 17/7, các tòa án ở San Francisco và một số bang khác đã nhận được chí ít 6 đơn kiện khác nhau nhằm vào Nhà Trắng và chương trình nghe lén PRISM. Đó là chưa kể đến đơn kiện của một nhóm gồm 19 tổ chức vận động chính trị và tôn giáo ở Mỹ, trong đó nêu rõ rằng, chương trình do thám bí hiểm của Cơ quan an ninh nhà nước Mỹ (NSA) là chương trình theo dõi phi pháp và vi hiến. Tổ chức Electronic Freedom Foundation (EFF) chuyên vận động cho quyền dùng không gian kỹ thuật số đã thay mặt cho 19 tổ chức trên nộp đơn kiện lên tòa án. Cindy Colin, luật sư của EFF cho biết, việc NSA thu thập dữ liệu cho phép chính phủ Mỹ theo dõi bất cứ ai có quan hệ với các tổ chức khác nhau là vi phạm nghiêm trọng quyền được tập trung của người Mỹ. Còn tổ chức Public Knowledge thì khẳng định, chương trình PRISM vi phạm cả quyền riêng tư và quyền được tập trung. Một nhóm các tổ chức khác gồm cả những công ty sinh sản súng và những người ủng hộ hợp pháp hóa ma túy cũng đệ đơn kiện chính phủ Mỹ lên tòa án Bắc California, buộc tội NSA đã tiến hành hoạt động do thám trái phép đối với các cuộc gọi điện thoại và thư điện tử của người dân qua mạng Internet. Các đơn kiện đều nhằm mục đích yêu cầu Nhà Trắng phải chấm dứt ngay các hành động thu thập dữ liệu cuộc thoại và Internet trên diện rộng. Trong khi đó, Cao ủy cáng đáng lĩnh vực dịch vụ và thị trường nội bộ của Liên minh châu Âu (EU) Michel Barnier đã yêu cầu chính phủ Mỹ giải thích rõ ràng về những hoạt động trinh sát viên nhằm vào các đồng minh châu Âu. Ông Barnier cho rằng hành động này của Mỹ đã làm xói mòn lòng tin của châu Âu trong bối cảnh hai bên đang ráng thúc đẩy hiệp nghị thương nghiệp tự do xuyên Đại Tây Dương (TIPP). Các nhà phân tích nhận định, chính phủ Mỹ chưa bao giờ bất thần về những vụ kiện dạng này bởi lẽ từ năm 2005, khi chương trình nghe lén điện thoại nội địa của chính quyền cựu Tổng thống George W.Bush bị phát hiện, ít ra 70 đơn kiện đã được nộp tại tòa án liên bang. Thế nhưng, phần nhiều những đơn kiện này đã bị huỷ bỏ, một số khác bị chìm xuống với lý do là các nguyên đơn chẳng thể chứng minh được mục tiêu của mình. Phần đông người dân Mỹ đều tỏ tường sự phản đối chương trình PRISM của NSA. Thế nhưng, sự kiện Edward Snowden lần này lại hoàn toàn khác. Hồi đầu tháng 6, quan toà Jeffrey White trải trên cơ sở điều sửa đổi thứ 4 trong Hiến pháp Mỹ, kèm theo phán quyết về vụ kiện giữa Jewel và NSA năm 2008, EFF có thể chứng minh được rằng bộ sưu tập dữ liệu điện thoại và email của NSA không hề thích hợp với cái gọi là “bí hiểm nhà nước” đặc quyền của chính quyền Tổng thống Barack Obama. Chuyên gia về luật an ninh thuộc Đại học quốc gia Mỹ Stephen Vladeck trong lần trả lời phỏng vấn tờ Washingtonpost cũng thừa nhận rằng, những thách thức pháp lý đối với chương trình PRISM là không nhỏ. Ông Stephen Vladeck nói: “Một sự khác biệt quan trọng từ thời Tổng thống George W.Bush là chúng tôi có chứng cứ vật lý chẳng thể chối cãi rằng quyết định này được đưa ra do vấp phải sức ép từ chánh án của tòa án bí mật theo dõi tình báo nước ngoài. Tòa án này đã buộc chính quyền Washington bắt hãng Yahoo cùng một số nhà cung cấp dịch vụ Internet khác trao dữ liệu khách hàng cho NSA. Trong trường hợp chính phủ muốn dùng thông tin thu thập được từ chương trình PRISM để phục vụ cho việc khởi tố hình sự, cội nguồn của thông tin sẽ phải được tiết lậu và điều này cũng là một thách thức lớn đối với NSA. Do đó, dù phán quyết được đưa ra thế nào thì sau vụ PRISM, nhận thức của người dân Mỹ về vấn đề giám sát và an ninh đã thay đổi. Điều đó có tức là những hoạt động vi tù quyền đội lốt bảo vệ an ninh chung cục sẽ bị người dân phản đối hoặc loại bỏ. Trong buổi trả lời phỏng vấn báo giới ngày 17/7, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, mối quan hệ song phương với Mỹ quan trọng hơn "các hoạt động của các cơ quan mật vụ”. Tuy nhiên, ông Vladimir Putin lại không cho biết ông có muốn Nga cấp quy chế lánh nạn lâm thời cho cựu viên chức CIA Edward Snowden hay không mà chỉ cho hay Moskva đã nói với anh này rằng phải ngừng các hoạt động có thể làm phương hại đến Mỹ. Một nguồn tin từ Cơ quan di trú Nga (FMS) thì cho hay, Edward Snowden sẽ được cấp giấy chứng nhận lưu lại Nga trong thời gian cơ quan này coi xét đơn xin tị nạn tạm thời của anh - một quy trình dự định sẽ kéo dài 3 tháng. Ngày nay, Edward Snowden vẫn trú ẩn tại khu vực quá cảnh sân bay Sheremetyevo ở thủ đô Moskva.