Thứ Bảy, 27 tháng 7, 2013

Người được, kẻ mất trong vụ Snowden



Chính phủ Mỹ đã kết tội Snowden ăn cắp tài sản quốc gia, truy cập trái phép thông tin quốc phòng và cố ý kết nối thông tin tình báo mật cho những người không được phép. Mỹ đang tìm cách dẫn độ “kẻ phản bội”, song song chỉ trích cả Trung Quốc lẫn Nga về sự bất hiệp tác.

Các nhà báo tập trung tại phi trường Sheremetyevo đợi cuộc họp báo của Edward Snowden với các nhà hoạt động nhân quyền hôm 12/7. Ảnh: AFP/TTXVN


Trong khi đó, nằm trong thế kẹt cả về luật pháp và thiên cư cũng như không phải hiển nhiên nhận được chấp thuận tị nạn từ các nước như Venezuela, Ecuador và Nicaragua, Snowden có thể đang tính liệu, cân nhắc các quyết định. Nga không phải là chọn lọc trước hết của Snowden cho “bến đỗ” an toàn, ngay cả trong ngắn hạn. Tổng thống Nga Vladimir Putin nhận Snowden đã xin tị nạn lâm thời nhưng Nga đã làm bộ làm tịch kiện nghiêm ngặt khi xem xét đơn của anh ta.

Sau những gì đã xảy ra, người được lợi đầu tiên là công chúng, với những mong muốn được bảo vệ quyền riêng tư. Những tiết lộ của Snowden đã đưa ra ánh sáng việc chính phủ Mỹ do thám trực tiếp các đích cả trong và ngoài nước. Hơn nữa, thông tin quan trọng của Snowden về việc Tòa án giám sát tình báo nước ngoài (FISC) đã trao các quyết định mật cũng như quyền lực sâu rộng mới cho Cơ quan An ninh nhà nước (NSA) sẽ chỉ khuyến khích các cuộc tranh biện căng thẳng về các mục tiêu chính sách công khác nhau. Trong tương lai, việc quãng sự thăng bằng hơn giữa những đòi hỏi về quyền tây riêng và bảo đảm an ninh quốc gia hay chống khủng bố của chính phủ Mỹ là quá muộn.

Bên được lợi tiếp theo trong vụ Snowden là Nga. Với những bí mật trong bộ nhớ điện tử do Snowden sở hữu, Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) sẽ hăng hái quan hoài đến sự có mặt của Snowden ở Nga. Việc Nga có cơ hội bảo vệ và cung cấp nơi trú ẩn cho Snowden trong hoàn cảnh hiện tại cho thấy Moscow nắm đằng chuôi.

Đứng về bên thắng trong vụ Snowden còn có Julian Assange và tổ chức WikiLeaks. Vụ việc Snowden xảy ra đưa Wikileaks và người sáng lập đã thân thuộc với công chúng trở lại là chủ đề bàn cãi rộng rãi. Những viện trợ pháp lý và sự ủng hộ đối với việc làm của Snowden khiến cho vụ việc của WikiLeaks và ông chủ Assange được mong theo hướng hăng hái hơn và một lần nữa nhắc nhỏm thế giới về tình trạng khó khăn của họ.

Chịu thiệt hại nhiều nhất là Mỹ. Trước nhất, thương hiệu Mỹ hay hình ảnh và tăm tiếng quốc tế của Mỹ như một pháo đài dân chủ và tự do, vốn đã giảm đáng kể khi nước này có những hành động thái quá trong cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu, kiên cố tiếp chuyện bị ảnh hưởng. Đối với một quốc gia luôn kiêu hãnh có chính phủ cởi mở, thủ tục chặt đẹp, hiến pháp và các quy định pháp luật được coi trọng, tuân thủ nghiêm ngặt, việc trinh sát trên quy mô lớn đối với người dân trong nước và các chính phủ nước ngoài gây tổn hại đáng kể cho thương hiệu Mỹ.

Bên cạnh đó, chính sách đối ngoại của Mỹ cũng bị ảnh hưởng không kém. Mục tiêu nhằm vào các chính phủ nước ngoài và các tổ chức quốc tế của NSA có thể không là điều bất thần. Tuy nhiên, sau khi các chi tiết về mục tiêu của NSA xuất hiện trên trang nhất các báo trên toàn thế giới, con thuyền ngoại giao của Mỹ trùng triềng như gặp sóng lớn.

Độ tin cẩn về một trong những mục tiêu căn bản trong chính sách đối ngoại của Mỹ những năm gần đây là xúc tiến sự tự do, dễ tiếp cận và mở rộng truy cập Internet - biểu lộ trong chuyên đề Nghệ thuật lãnh đạo quốc gia thế kỷ 21 - vốn đã ít oi nay càng khan hiếm. Khoảng cách càng ngày càng rộng giữa lời nói và việc làm sẽ khiến vấn đề trở nên tối.< sáng dạ hơn cho siêu cường đang gặp rắc rối của thế giới.

Các công ty tin học cộng tác với Mỹ cũng chịu nhiều thiệt hại. Một số thành viên nổi bật trong thế giới kinh dinh kỹ thuật số đã bị Snowden ám chỉ như những đồng lõa trong vụ bê bối. Mặc dầu luôn phủ nhận, nhưng một khi những kết tội này được đưa ra, các hãng kinh doanh khổng lồ như Microsoft, Google, Facebook, Apple và một số công ty viễn thông lớn trong đó có Verizon và Telstra sẽ phải mất rất nhiều lời giải thích.

Chung cuộc, Edward Snowden cũng là “nạn nhân” của chính mình. Cho dù có hài lòng tới mức nào với nguyên tắc xử sự và đạo đức trong hành động của mình, Snowden vẫn ở vào tình thế cực kỳ khó khăn và không thể sớm biết kết cuộc đi đến đâu. Con người chỉ mới 30 tuổi này vững chắc cảm thấy bị tổn thương và chịu áp lực gớm ghê trước sức mạnh cưỡng chế toàn diện của quốc gia Mỹ. Ngay cả khi “hạ cánh” với một cuốn sách hấp dẫn và những giao tế làm phim về một quãng đời lừng danh, tương lai cuộc sống của Snowden đang thu hẹp dần, hoặc cuộc sống lưu đày vĩnh viễn cũng không có gì hấp dẫn.

Có thể nói, giống như người tiền phong Assange, Snowden đã thành công trong việc dùng công nghệ thông báo để đạt được sự nức tiếng tức khắc. Việc làm của anh ta gây ảnh hưởng đến các mối quan hệ quốc tế trong một thời gian ngắn, điều chẳng thể hình dong được chỉ trong vài năm trước đây. Tuy nhiên, cả hai đều phải trả giá đắt cho hành động tự trao quyền cho cá nhân.

TTK