Sau nhiều cố không thành, tháng 7/1995, Việt Nam và Hoa Kỳ mới chính thức thông thường hóa và thiết lập quan hệ ngoại giao. Gác lại những trang sử đau thương, hướng về phía trước, hai bên đã cố gắng xây dựng quan hệ hiệp tác mới, cùng có lợi. Đến hôm nay, hai nước đã xây dựng nền tảng quan hệ song phương sâu rộng, chắc chắn. Rộng hơn, sâu hơn và hiệu quả hơn Nhìn lại 18 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ kể từ khi bình thường hóa (7/1995), 5 năm qua có thể xem như khúc ngoặt chuyển thời đoạn rất cơ bản, với bước phát triển mới, trên cả 3 mặt: bề rộng, chiều sâu và hiệu quả cộng tác. Thứ nhất, chương trình nghị sự không ngừng được bổ sung những lĩnh vực hiệp tác mới, chưa từng có trước đó; mở rộng từ hợp tác song phương ra các vấn đề đa phương, khu vực. Về kinh tế, ta đề nghị Hoa Kỳ xác nhận qui chế kinh tế thị trường của Việt Nam, dành cho ta qui chế ưu đãi quan thuế phổ cập (GSP). Hai nước cùng dự đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế xuyên thăng bình Dương (TPP), một hiệp nghị có ý nghĩa chiến lược đối với cộng tác kinh tế khu vực và đối với mỗi nước. Về khoa học - công nghệ, hai bên cộng tác về công nghệ không gian, năng lượng hạt nhân, ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng ở Việt Nam. Về giáo dục, hai bên xúc tiến xây dựng trường Đại học Hoa Kỳ tại Việt Nam. Về nhân đạo, Hoa Kỳ dự khắc phục hậu quả chất độc da cam/dioxin (tẩy độc, trông nom nạn nhân) và giúp tìm quân nhân ta mất tích trong chiến tranh. Về các vấn đề quốc tế và khu vực, hai bên cộng tác chống phổ quát vũ khí hủy diệt hàng loạt, chống tội phạm xuyên nhà nước, bảo đảm an ninh nguồn nước và phát triển vững bền lưu vực sông Mê Công; xây dựng các cấu trúc mới ở khu vực về chính trị, kinh tế, an ninh và thúc đẩy giải quyết hòa bình tranh chấp, trên cơ sở tôn trọng pháp luật quốc tế, trong đó có Công ước quốc tế về Luật biển 1982, không dùng vũ lực và đe dọa dùng vũ lực, đảm bảo tự do và an toàn hàng hải, quyền phá hoang tài nguyên hợp pháp, nhằm duy trì hòa bình, ổn định và cộng tác ở khu vực.
Thứ ba, hiệu quả cộng tác được nâng cao, bản chất hơn. Đơn cử, về kinh tế, Hoa Kỳ đã trở nên thị trường xuất khẩu lớn nhất của ta và ta luôn xuất siêu; kim ngạch thương mại hai chiều tăng nhàng nhàng gần 20%/năm; Việt Nam tiếp kiến có sức hút với các nhà đầu tư Hoa Kỳ, đặc biệt là các tập đoàn, công ty lớn như GE, Intel, Boeing, Chevron, ExxonMobil. Gần 16.000 sinh viên Việt Nam đang học tại Hoa Kỳ, đứng đầu các nước Đông Nam Á, tăng gấp 2,5 lần so với cách đây 5 năm. Riêng Quỹ Fulbright và Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF) đã cấp gần 700 suất học bổng đào tạo nguồn nhân lực cao cho Việt Nam. Về quốc phòng, an ninh: hai bên lần trước nhất ký MOU về cộng tác quốc phòng (9/2011), cộng tác trên 5 lĩnh vực: thiết lập các cơ chế đối thoại, an ninh biển, quãng cứu nạn, các hoạt động giữ gìn hòa bình của Liên hợp quốc, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa. Hai bên tích cực cộng tác trong vấn đề chống khủng bố, tù xuyên nhà nước… Triển vọng và thách thức Khai triển mạnh mẽ Nghị quyết Đại hội XI về hội nhập quốc tế toàn diện, trong bối cảnh bàn cờ chính trị khu vực có những đổi thay cơ bản, ta tiếp kiến coi Hoa Kỳ là đối tác quan trọng hàng đầu và Hoa Kỳ cũng coi trọng Việt Nam trong chính sách khu vực. Đây là điều kiện thuận lợi để hai nước cùng nuốm đưa quan hệ hiệp tác sang một thời đoạn phát triển mới. Dựa trên những nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế và Hiến chương liên hiệp quốc, với nhã ý, sự hiểu biết và trọng lẫn nhau, cùng đóng góp vào hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực, triển vọng của quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ rất sáng sủa. Tuy nhiên, để quan hệ phát triển mạnh mẽ hơn nữa, còn nhiều việc phải làm. Thứ nhất, phải phá hoang tối đa những điểm song trùng về lợi., Đặc biệt về kinh tế - đầu tư - thương mại. Hoa Kỳ cần tiếp chuyện mở cửa thị trường cho hàng hóa Việt Nam, giảm các rào cản thương mại, nhất là các vụ chống bán phá giá, chống trợ cấp; sớm công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường và đáp ứng tích cực hơn ích của Việt Nam trong thương lượng hiệp nghị TPP. Về phần mình, Việt Nam cũng cần vắt để có một môi trường đầu gian dâm thoáng và hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư Hoa Kỳ. Thứ hai, phải tìm ra được phương thức hiệu quả hơn để quan hệ vượt qua những khó khăn do lịch sử để lại và hướng tới mai sau. Hoa Kỳ cần mô tả nghĩa vụ và hỗ trợ hăng hái hơn nữa đối với vấn đề khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam, nhất là vấn đề hỗ trợ cho nạn nhân chất độc da cam/dioxin, rà phá bom mìn, tầm quân nhân Việt Nam mất tích trong chiến tranh... Thứ ba, hai bên cần rứa vượt qua những dị biệt, dị đồng, nhất là trong vấn đề dân chủ, nhân quyền ưng chuẩn các cơ chế hội thoại hiện có, trên cơ sở thực hành đầy đủ các nguyên tắc: tôn trọng độc lập, chủ quyền, vẹn tuyền bờ cõi và an ninh của nhau; không can thiệp vào công việc nội bộ; coi trọng lẫn nhau, bình đẳng, cùng có lợi. Mối quan hệ đã sang nhiều biến cố, thăng trầm trong lịch sử giữa Việt Nam và Hoa Kỳ chỉ có thể phát triển lên một tầm mức mới trên cơ sở hiểu biết và quý trọng lẫn nhau, trong đó có trọng sự tuyển lựa chế độ chính trị và con đường phát triển của mỗi nước. Đây là điều kiện cần thiết để xây dựng "lòng tin chiến lược" giữa hai nước, như Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đề cập trong bài phát biểu tại Diễn đàn Shangri La vừa qua ở Singapore. Đưa quan hệ sang tuổi phát triển mới Tựu chung lại, 18 năm qua đã làm nên những đổi thay to lớn trong quan hệ Việt Nam- Hoa Kỳ với việc hai bên đã thỏa thuận xây dựng quan hệ đối tác "tích cực, hữu hảo, xây dựng, hiệp tác nhiều mặt, coi trọng lẫn nhau và cùng có lợi". Hai nước đã đàm đạo nhiều chuyến thăm, trong đó có 5 chuyến thăm cấp cao; thiết lập cơ chế đối thoại trong nhiều lĩnh vực; tăng cường quan hệ hiệp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học kỹ thuật, an ninh, quốc phòng, nhân đạo, văn hóa, giáo dục, giao lưu quần chúng. #. Tôi tin tưởng.# Rằng, chuyến thăm Hoa Kỳ của chủ toạ nước Trương Tấn Sang sẽ tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy quan hệ hai nước đi vào chiều sâu, hiệu quả và thiết thực, phục vụ lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hiệp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới. Xuân Thông - Kim Chung(ghi) |
Thứ Bảy, 27 tháng 7, 2013
Việt Nam – Hoa Kỳ: Mối quan hệ đã đến độ “trưởng thành”
